Otonom araçlar konusunda, araçları üretecek otomotiv şirketleri, araçların yazılımını yapacak teknoloji şirketleri ve araçların çevrimiçi olmasını sağlayacak telekomünikasyon şirketleri arasında işbirliklerine şahitlik edeceğiz.
Tolga Özgül
TOKKDER Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği Genel Koordinatörü
Aracı kullanmaya olanak veren modellere ilgi gün geçtikçe artıyor. Günümüzde, sahiplikten mülksüzleşmeye olan kayma tüm hızıyla devam ediyor. İster mülksüzleşme, ister paylaşım ekonomisi diyelim dijital dönüşümün getirdiği yıkıcı unsurlar hızla hayatımızda yerini alıyor. Artık hayatımızda Airbnb gibi hiç odası olmayan konaklama platformları, Uber gibi hiç arabası olmayan ulaşım platformları ve Alibaba gibi hiç stok tutmayan alışveriş platformları var. Dünya nüfusunun yüzde 50’den fazlası artık şehirlerde yaşıyor ve bu oran günden güne artıyor. Bu oranın 2050 yılına kadar yüzde 65’ler seviyesine ulaşacağı öngörülüyor. Artan şehirleşme aynı oranda ulaşım ihtiyacı doğurmaya devam ediyor. Bu ihtiyacın karşılanması için farklı akımlar ortaya çıkıyor. Genelleme yapmak gerekirse, araç sahipliği artık yeni kuşak için öncelikler arasında yer almıyor. Avrupa ve Amerika’da “Y” nesli bir süredir araç sahipliği yerine kiralama sistemini tercih ediyor. Artık araca sahip olmak yerine yalnızca ihtiyaç olduğu süre kadar aracı kullanmaya olanak veren modellere ilgi gün geçtikçe artıyor. Kiralama ve araç paylaşım modelleri de tam bu ihtiyaçtan hareketle araç sahipliği yerine alternatif bir ulaşım çözümü olarak ortaya çıkıyor. Örneklerine giderek daha sık rastlamaya başladığımız saatlik kiralama hizmeti, Türkiye’de de kısa dönem kiralama hizmetleri arasında bir seçenek olarak yer almaya başladı. Megaşehirleşme, artan trafik yoğunluğu, artan seyahatler araç kiralama sektörünü müşterilerinin her türlü mobilite ihtiyacını karşılayan çözüm ortağı olmaya yönlendiriyor. Teknoloji de mobilite çözümleri için artan oranda kullanılıyor. Önümüzdeki dönemde araç kiralama sektörünün gündeminde maliyet optimizasyonu ve dijitalleşen dünyada yenilikler peşinde koşmak gibi konular olacaktır. Otonom araçların hayatımıza girmesiyle birlikte birçok dinamik değişecek Dünyamızın kaynakları sınırlı ve bu kaynakları verimli kullanmak sürdürülebilirlik adına çok önemli. Gelecekte enerji tasarrufunu ve verimliliği ön planda tutan teknolojilere daha çok yatırım yapılacak. Fosil yakıtlardan temin edilen enerjinin yerini güneş enerjisinden elde edilen elektrik enerjisi almaya başladı bile. Hatta elektrikli araç şarj istasyonlarında güneş enerjisinden faydalanılmaya da başlandı. Tüm bunlar sürdürebilirlik adına güzel gelişmeler. Elbette, otonom araçların hayatımıza girmesiyle birlikte birçok dinamik değişecek. Bireyler sahip olma fikrinden daha fazla uzaklaşacak kullanım daha da ön plana çıkacak. Birçok farklı sektör varlıklarını sürdürebilmek için birbirleriyle işbirliği yapmak durumunda olacak. Otonom araçlar konusunda, araçları üretecek otomotiv şirketleri, araçların yazılımını yapacak teknoloji şirketleri ve araçların çevrimiçi olmasını sağlayacak telekomünikasyon şirketleri arasında işbirliklerine şahitlik edeceğiz. Otonom araçlar trafik güvenliği açısından da çok olumlu sonuçlar doğuracak. İnsan faktörünün ortadan kalkmasıyla, trafik kazaları çok önemli ölçüde azalacak. Araç kiralama sektörü de zaman içinde önce elektrikli ve sonra da otonom araçları müşterilerine sunuyor olacak. Sektörün finansman sorunları 2018 yılında dünyada ve ülkemizde birçok gelişme oldu. Bunlardan birçoğu maalesef hayatımızı oldukça zorlaştırdı. Global arenada yaşanan ticaret savaşları ve jeopolitik gelişmeler özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini zora soktu. Amerika Birleşik Devletleri’nin bir süredir uygulamakta olduğu para politikaları neticesinde oluşmuş olan global likitide bolluğu dönemi sona erdi. Ülkemiz de, elbette bu gelişmelerden nasibini aldı. Özellikle yılın ikinci yarısında Türk Lirası’nın ABD Doları ve Euro karşısındaki önemli değer kaybı, tırmanan enflasyon, para piyasalarında yaşanan sıkışıklık ve yükselen kredi faiz oranları ticari hayatı olumsuz yönde etkiliyor. Şirketler bu dönemi yara almadan atlatabilmek için, maliyetlerini önemli ölçüde düşürmeye, zaten sınırlı olan kaynaklarını ise mümkün mertebe verimli kullanmaya çalışıyor. Ancak, ticari hayat her türlü zorluğa rağmen devam ediyor ve ticari faaliyetlerin devamı için birçok unsura ihtiyaç duyuluyor. Bu unsurların en önemlilerinden biri de elbette şirket araçları. Özellikle içinde bulunduğumuz dönemde şirketler, ihtiyaç duydukları araçları en verimli yöntemi tercih ederek tedarik etmek durumunda. İşte tam bu noktada operasyonel kiralama yönteminin sunduğu avantajlar ön plana çıkıyor. Operasyonel kiralama yöntemiyle araç filolarını oluşturan şirketler, döviz kuru, faiz, ikinci el satış fiyatı ve sigortada hasar/prim oranı gibi riskleri bertaraf etmekle kalmıyor, araç parkı yönetimi gibi emek, zaman ve para maliyeti azımsanmayacak ölçüde olan yüklerini de hafifletebiliyor, tüm kaynaklarını ve konsantrasyonlarını asıl faaliyetlerine yönlendirerek hem finansal hem de operasyonel verimliliklerini artırıyorlar. Bunun yanı sıra, yeni araçlara erişimi kolaylaştırarak trafik ortamında daha güvenli, yeni teknoloji ürünü araçların payının artmasına katkı sağlayan operasyonel kiralama, araç tedariğinde bu yöntemi tercih eden şirketlere müşterilerine karşı kurum imajlarını yüksek tutma avantajını da sunuyor. Bunca faydayı sunan operasyonel kiralamanın bu dönemde daha fazla tercih edileceğini, sektörümüzün ülke ekonomimize olan katkısını da artırarak sürdüreceğine söylemek yanlış olmayacaktır. Operasyonel kiralama yüksek yatırım ve finansman gerektiren bir iş kolu. İçerisinden geçtiğimiz dönemde bankalar, sağlayacakları likidite desteğiyle, 30 milyar TL’yi aşkın aktif büyüklüğü olan sektörümüzü canlı tutma noktasında büyük rol oynuyor. Önümüzdeki dönemde, bankacılık ve operasyonel kiralama sektörleri mevcut iş birliklerini şeffaflık çerçevesinde daha da artıracaktır.